Chanoeka, vier niveaus van inzicht
Volgens Joodse traditie zijn er verscheidene niveaus van inzicht in het verhaal van Chanoeka. Zo is het eerste niveau de religieuze vrijheid en het volk als eenheid met de Tora als wetboek. Nooit in de geschiedenis van Israël was de onderdrukking, aanval en verwoesting zo erg geweest. Niet onder de Assyriërs of onder de Babylonieërs. Koning Antiochus IV van de Seleuciden, plunderde en verontreinigde de Tempel in Jeruzalem in het jaar 168 B.C. Het was zijn specialiteit om Tempels te plunderen.
Polybius, een Grieks geschiedkundige schrijft in zijn 40-delige geschrift: “Geschiedenis van de wereld”, dat Antiochus de meeste Tempels van de wereld heeft leeg geroofd. De schatten van de Tempel in Jeruzalem waren voor Antiochus echter niet genoeg om te hebben. Hij stuurde ook Apollinius met een leger naar Jeruzalem. Deze man stak de stad in brand nadat hij eerst alles had leeggeroofd. Hij vermoordde veel mensen en nam vrouwen en kinderen gevangen.
Antiochus hoopte dat hij zo het geloof van Israël kon vernietigen. Hij stuurde brieven door het hele land waarin hij nieuwe wetten verplicht maakte. Zo moest Zeus aanbeden worden. Het beeld van Zeus werd in de Tempel gezet. Op het houden van de Tora stond de doodstraf, geboden als Sjabbat, besnijdenis, voedselwetten, het vieren van de Feesten van de Eeuwige.
Het tweede niveau van het Chanoekaverhaal is het gevaar van assimilatie waardoor het volk opgaat in de volkeren van de wereld zonder eigen Joodse identiteit met centraal de Tora. Het derde niveau van het Chanoeka verhaal is de kleine groep dappere mannen die de strijd aanbindt tegen deze oppermachtige overheerser en dan met de hulp van de Eeuwige de strijd wint.
En het vierde niveau is het wonder dat plaatsvindt met de olie en de kandelaar. Al deze vier niveaus hebben plaatsgevonden met Chanoeka en we kunnen hieruit leren dat het alleen de Eeuwige was die samen met dappere mensen de overwinning heeft behaald, waardoor wij nu dit feest kunnen vieren en ervan leren en bemoedigd worden.
Deze vier niveaus kunnen wij toepassen door samen volk van G’d te zijn en op te komen tegen onrecht, het vieren van de Bijbelse feesten, de voedselwetten houden en andere geboden, Israël als land bezoeken en opkomen tegen antisemitisme.
Dapper zijn en strijdbaar in je eigen geloofsleven door op te komen voor de verdrukten, denk ook aan de gelovigen in Messias Yeshua die worden onderdrukt en gedood vanwege hun geloof. Graag gebed voor hen die daadwerkelijk helpen door vrijwilligerswerk te doen in Israël. Zo maken we Chanoeka tot een leefstijl voor onszelf en de mensen die deel uitmaken van ons leven.
Chanoeka sameach!
Elze Erwteman