Poeriem en puurheid
door Cisca Mudde
Het Poeriem verhaal lijkt zo helder, zo duidelijk. Natuurlijk de kwade worden gepakt en berecht, de goede worden in ere hersteld, eind goed al goed. Net een sprookje, maar dat is schone schijn. Herkennen wij de Poeriem geest in de huidige tijd, is de vraag. Het is een realiteitsverhaal dat zijn weerga niet kent. Mordechai en Ester weken niet voor dit grote kwaad. Ze bleven niet werkeloos toezien, maar ontmaskerde Haman de antisemiet en zagen dat zijn lot werd bezegeld. Een lot bedoeld voor hen en hun hele volk. En Ester won het van haar Haman in zichzelf.
In de tweede wereldoorlog was het al niet anders, de Haman geest tierde welig. Velen keken de andere kant op of manipuleerden de situatie in het eigen voordeel. Trucs en schone schijn werden veelvuldig ingezet, om vooral niet te hoeven zien wat er gebeurde. Mee praten met dubbele geesten die het Joodse volk wilde uitroeien, maakte medeschuldig. ‘Maar ik wist het toch niet, is het zo erg als ik mijn eigen huid wil redden? Ik kan toch de hele wereld niet redden’.
Dus praat je mee of je zwijgt en voor je het weet, zit je ongemerkt in de Haman val. Dubbelheid gelooft zichzelf totdat het wordt ontmaskerd. De beulen van de tweede wereldoorlog wisten dat Poeriem hen had ingehaald, op de dag van hun executie was het Poeriem. Hoe dubbel kan het zijn, ze kenden het Haman verhaal, maar dachten tot de laatste snik te kunnen winnen.
Mordechai zag het helder: Ester denk je door te zwijgen dat jij je eigen leven zal redden?’ Nee! ze zou mede schuldig zijn geworden aan de dood van haar hele volk en ze zou zelf ten ondergaan zijn gegaan als Joodse vrouw, koningin of niet. Haman heeft geen medelijden, dubbelheid gedijt bij de ondergang van de rechtvaardige.
Dubbelheid zit in ons allen. Heldere logica wordt te vaak ingeruild voor truc en manipulatie, broeinesten voor de Haman geest. Gezonde logica is vaak ver te zoeken. Elkaar te vriend houden ten koste van de werkelijkheid is aan de orde van de dag. Een mens vervloeit, door een vorm van meepraten om de eigen schone schijn te redden. Men is liever dubbel, dan kan je met een ieder door de deur. Dat dacht Ester aanvankelijk ook. Mordechai keek verder dan de neus lang was en redde zijn volk. Slimheid en logica, maken de mens een mens. Dubbelheid zet je klem in het verkeerde kamp, als je niet op tijd de bakens verzet. Haman zit in ieder van ons. Praat je mee als de ander manipuleert om het gelijk aan de kant te krijgen. Of ontmasker je Haman in je zelf en in de ander, voordat het te laat is en er slachtoffers vallen. In de geschiedenis van Ester greep men in. In de tweede wereldoorlog keek men te vaak weg.
Nu gaat het vaak om de mond niet open te doen als er dubbel wordt gepraat. Dat kan plaatsvinden in de groep, of in de familie, zelfs tussen vrienden. Het gaat op een dag fout en dan is er vaak al schade aangericht in de relatie sfeer. Wat hebben we te winnen bij het koesteren van de Haman dubbelheid in ons zelf. Denk aan de beulen van de tweede wereldoorlog, ze ‘wisten’ het, maar dachten tot de laatste minuut te kunnen winnen. Wij hebben een geweten, als je goed luistert, weet je hoe te handelen zonder dubbelheid.
Onze relaties zullen zich verdiepen, ze gaan een dimensie verder. Als je durft om helder en open te zijn in je denken en waar mogelijk te spreken, met woorden die getuigen van verschil makende wereld veranderende werkelijkheid, sta je aan de goede kant. Iets van de Messiaanse tijd zal zichtbaar worden op deze aarde. Puurheid verdraagt geen dubbelheid, je dient de Haman geest en dat kost levens, maar aan het einde ook dat van jou! Haman gedijt op dubbelheid! Je gaat samen koppie onder!
De geschiedenis zal zich blijven herhalen, ook in ons dagelijks leven als we niet, net als Mordechai, de omvang zien van dit handelen en we Haman de ruimte geven in ons spreken en zwijgen. Echter de G’d van Israël lacht, de Eeuwige spot met hen en met jou als je Haman een platform geeft. Een helder en open Poeriem feest!